Her har ministeren lada batteria i sommar. – Får ei unik ro i sjela

– Eg får ei unik ro her. 

Terje Aasland har tatt imot lokalavisa på hytta på Kyrkjebygdheia i Nissedal. Her har han i tre veker i sommar lada batteria før ein intensiv månad med valkamp ventar. Aasland toppar igjen Arbeidarparti-lista i Telemark. Nå er han klar til å kjempe for fire år med det han håpar blir tillit til regjeringa Støre, som blei ein realitet då Senterpartiet i starten av februar i år gjekk ut av regjering. 

Begge stortingsrepresentantane som for fire år sidan blei valt inn på Stortinget frå fylkeslaget er i dag statsrådar. I tillegg til Aasland er som kjent Lene Vågslid frå Dalen barne- og familieminister. 

– Sjølv om me er to telemarkingar i regjeringa er det lite me ser kvarandre – berre i statsråd og på regjeringskonferansane, seier Aasland. 

Framleis to i regjering etter haustens val vil også kunne bety at nummer fire (Konstanse Marie Alvær frå Porsgrunn) og fem (Bengt Harald Odden frå Hjartdal) på Ap-lista kan få vikarjobb på Løvebakken – om partiet kan få tre representantar på telemarksbenken. Jone Blikra frå Kragerø er nummer tre på lista og er i dag på ein kampplass for Arbeidarpartiet. 

– Eg er fit for fight, seier Aasland til VTB. 

Stortingsrepresentantane har ein viktig jobb med å fylgje opp spørsmål og tema frå heimfylket. Som statsråd blir ein meir sektororientert. 

Toppturar og bading

Terje og kona Marit har hatt hytte på Kyrjebygdheia i ti år, og olje- og energiministeren er god på å framsnakke hyttekommunen Nissedal. 

– Me er på toppturar og badar i Nisser. Her får me den svale fjellufta på kvelden og sydentemperaturar på dagtid, seier han. 

– Kva er favorittoppane?

– Langfjell, kjem det raskt, før han held fram; Hægefjell er vanvittig fint. Hovenuten …

Og her om dagen blei det også tur til nabokommunen Fyresdal – for eit besøk i tretoppvegen.

Treng meir kraft

Aasland har vore olje- og energiminister sidan mars 2022. I januar 2024 blei tittelen endra til energiminister, men med same ansvarsområde. Han leiar ein sektor som får mykje merksemd og som mange vil diskutere. Det er kraftoverskot i Noreg, men framtida vil krevje meir. Google si etablering i Skien og datasenterplanar i mellom anna både Drangedal og Fyresdal er blant det som gjer at behovet for fornybar energi kjem til å auke. Aasland har vore klar på at kvar kommune må sjå om dei kan bidra. 

– Ingen kommunar kan løyse dette aleine. Belastninga kan bli for stor på enkelte, men eg meiner å sjå at det har utvikla seg ei meir positiv haldning hos lokale politikarar. 

Han trekkjer fram tre hovuddrivarar bak at det må bli produsert meir kraft; ny industri, klimaomsyn og digitalisering – som datasenter og bruk av kunstig intelligens. 

Aasland helsar datasenter velkommen – med unntak av krypto. Han gler seg over datasenterplanane i Drangedal som skal gje 30 lokale arbeidsplassar, og håpar også dei lukkast med datasentersatsinga i Fyresdal. 

– Me har ikkje mange store datasenter, seier han.

Vind og sol

Vindkraft og solkraft er blant tema som vekker lokalt engasjement. I hytteheimkommunen til olje- og energiministeren har politikarane alt avblåst debatten om vindmøller. Dei ville ikkje ein gong hente inn kunnskap om temaet; «for å skape ro for innbyggjarane våre, næringsliv, hyttefolket og alle med hjarte for Nissedal», slik fleirtalet uttala i ei pressemelding etter avgjerda. 

– Kva synest hytteinnbyggjar Aasland om den avgjerda?

– Eg tenker at det er opp til kommunane å seie ja eller nei. Lokaldemokratiet har ei viktig stemme.

Han vil ikkje at staten blandar seg inn, men han er klar på at kommunane bør greie ut konsekvensane av ei utbygging. Aasland minner om at dei framleis kan seie nei – og ikkje minst legge avgrensingar i planane. 

– Då blir det kanskje ikkje så mykje som utbyggjar ynskjer, men det blir likevel eit bidrag til totalen.  Det er ikkje slik at det vil kome vindmøller midt i hyttefelt, seier han.

– Så eg synest det var litt synd at det blei avblåst før dei henta inn kunnskap, held han fram om saka i Nissedal. 

Sjølv kunne han risikert å få vindmøller i utsikta si. 

– Kva ville du syntest om det?

– Ein ynskjer vel at naturen skal vera mest mogleg urørt, men det er ikkje slik at det er urørt her – eg ser jo ut på mange hytter, seier Aasland, som uansett trur lokalpolitikarane ikkje ville ha øydelagt store rekreasjonsområde, men ha gjort det på ein skånsam måte. 

Han synest stemmene – både dei som er for og dei som er imot – i debatten blir vel høgrøysta. 

Før sommaren gav Noregs vassdrags- og energidirektorat Solgrid AS konsesjon til å byggje solkraftverk i Fyresdal. Det er verken innbyggjarar eller politikarane interesserte i, og ordførar og Aaslands partikollega Erik Skjervagen har alt varsla at kommunen vil stoppe planane. Det dryp ingenting på kommunane av solkraftproduksjon. 

– Viss staten er så interessert i solkraftverk, må dei få til ei kompensasjonsordning for kommunane, har Skjervagen tidlegare uttalt til VTB. 

– Kvifor får ikkje kommunane noko?

– Det er fordi marginane på sol er så veldig små, seier Aasland, som likevel er open for å sjå på innspel som har kome om temaet. Han vil ikkje meine noko om saka i Fyresdal då denne kan kome på departementet sitt bord som klagesak. 

Aasland kallar solkraft eit supplement i kraftproduksjonen, og understrekar at det er fullt mogleg for kommune og utbyggar å inngå eigne avtaler.  Å legge til rette for meir kraftproduksjon skal igjen gje lokale arbeidsplassar. Aasland er opptatt av at dei lokalt ser moglegheitene, og trekker igjen fram planane i Drangedal som skal gje 30 nye arbeidsplassar som eit godt eksempel. 

Han er klar på at kraftproduksjonen må opp, og held døra på gløtt for å opne for utbygging i verna vassdrag – om det ikkje går utover «vernekvaliteten» og i tilfelle der det gje betre flaumdemping. Men det er ikkje aktuelt å heve minstvasstanden i kraftmagasina. Aasland avviser elles at han er motstandar av kjernekraft som alternativ og viser til at regjeringa har sett ned eit utval som skal greie ut temaet. 

– Men det er dyrt! Og har eit lenger tidsperspektiv, seier Aasland.

Noregspris

Straumstøtta som blei innført før nyttår i 2021 skulle ta unna dei store toppane når straumprisane gjekk i taket. Snart får innbyggjarane eit nytt tilbod – ein rett – frå staten til å inngå avtale om «Noregspris». Då vil ein ha ein fast straumpris på 40 øre, pluss moms (totalt 50 øre + nettleige). For husstandar gjeld det forbruk opp til 4000 kWh. Og for hytteeigarar 1000. Prisane vil bli justert årleg etter fleire parameter. 

– Det er for å få ein føreseieleg straumpris, forklarar Aasland, som meiner dette saman med redusert nettleige er viktige grep for forbrukarane. 

Mange reagerer på dei høge straumprisane i region 2  (Sør- og Sør-Vestlandet). Vest-Telemark er del av denne regionen. 

– Kvifor er straumprisen så høg her når me bur så tett på kraftproduksjonen?

– Det er delvis på grunn av prispåverknad frå Europa, men òg på grunn av vedlikehald av infrastrukturen mellom prisområda som i år har gjeve noko redusert kapasitet i nettet. Dessutan er ressurssituasjonen i Midt- og Nord-Noreg ein heilt annan, vatnet renn nærast over. 

– Men skjønnar du at folk opplever det som urettferdig?

– Det er urettferdig, svarar Aasland.

Han gjentek at noregspris-avtala og reduksjon i nettleiga vil vera med å jamne ut forskjellane, men er også opptatt av å byggje ned flaskehalsar mellom prisområda. 

Aasland er også opptatt av at køen for å behandle søknader om konsesjon må ned, og viser til at NVE den siste tida har blitt styrkt med 100 årsverk. Han er klar på at det er ein ting å legge til rette for meir kraftproduksjon, men at også nettet må bli bygd ut slik at ein kan legge til rette for ny næringsverksemd og nyetableringar.