Gunhild (63) har invitert til tysdagstur i over 20 år, – Eg kan ikkje hugse å ha avlyst

På parkeringa utanfor kulturhuset i Fyresdal sentrum ein tysdag ettermiddag i juli står ein liten turglad gjeng klar. Gunhild Momrak helsar VTB velkomen til å bli med på dagens tur til Myrbufjell i Nissedal, ei ny rute på årets program. 

– Så bra! Då får me plass til alle i ein bil, seier ho og peikar på Suzukien sin. 

På T-skjorta står det Fyresdal Turlag, som sidan 2015 har organisert lokale turar kvar veke gjennom heile året. I år feirar dei altså 10-årsjubileum som del av Aust-Agder turistforeining, men tysdagsturane har eksistert over dobbelt så lenge. 

Klart me skal 

Det var i 2002 at dåverande turistsekretær i kommunen Ragnhild Berge, spurde om ikkje Gunhild Momrak kunne gjere nokon turar i Fyresdal meir tilgjengeleg. Ho sette i gang med å finne ruter, bygge postkasser og mure på varder. Når folk likevel ikkje fann vegen tok ho ansvar for merking. Dei landa på tysdag som ein god dag å ta med folk ut, og då spørsmålet kom om ein ikkje skulle gjere det same neste år var svaret enkelt. 

– «Klart me skal det» sa eg, fortel Gunhild. – Eg kan ikkje hugse å ha avlyst. Om det er dårleg vêr legg me heller om turen. 

Sidan har engasjementet vokst, og no har mange av toppane i området sin eigen fadder med ansvar for merking.

– Eg likar ikkje så mykje styr og stell, og det å vere bunden til lag og slikt. Me var fyrst ein del av idrettslaget, men då dei ville at deltakarane skulle vera medlem trekte me oss ut, fortel Gunhild, og legg til at det blir rart å krevje at folk skal betale noko for å vere med på tur, same kor liten sum det er. 

Då Dag Fagermyr i Aust-Agder Turistforeining seinare tok kontakt gjekk dei likevel med på å stifte Fyresdal Turlag i 2015.

– Det er kanskje rart å høyre til Agder, men det var ingen frå Telemark som spurde, seier Gunhild og trekker på skuldrene. 

Dei får ofte sørlendingar med på tur, blant anna Rune Pettersen frå Arendal som sit i baksetet. Han har hytte i Kilegrend, og gjennom turlaget også kjærast frå Fyresdal, Unni Vik, som naturlegvis også er med i bilen. 

– Så der har du litt reklame, smiler dei.

Medan dei fleste turlag har oppmøte der turen startar, arrangerer gjengen i Fyresdal alltid samkøyring frå sentrum. Denne tysdagen måtte ein køyre eit godt stykke innover i Nissedal, og betale ein god slant med bompengar. 

– 100 kroner båe vegar, det er litt rått synest eg. Viss ein ikkje betalar innan fireogtjue timar er det gebyr på 70 kroner per veg. Til saman 340 kroner, seier Gunhild alvorleg. 

Frå verkstadhall til skog og hei

På køyreturen får me tid til å bli litt kjend, og det blir raskt klart Gunhild er ei grepa dame. Ho har vore ein del av familiedrifta Momrak Verkstad AS heile livet, bokstaveleg talt. Verkstaden blei starta av far hennar Gunnar Momrak på heimgarden i 1961 – det same året ho kom til verda. Saman med eldstebror Aslak tok ho sidan over som dagleg leiar. 

Sjølv skildrar ho ikkje seg sjølv som over snittet bilinteressert, spesielt ikkje etter at den teknologiske utviklinga skaut fart. Det kjentes rett å gå av som 62-åring og selje sin del av firmaet. Momrak Verkstad AS held no til på Molandsmoen, med dagleg leiar Gunnar Aslakson Momrak. 

– Eg selde min del til Henning Andreas Torkjell Solheim, ein verdig arvtakar, nikkar Gunhild. 

Gunhild er likevel ikkje framand for meir arbeid, og har oppretta eige enkeltpersonforetak. «Momrak Bygdeservice» tilbyr vaktmestertenester, arbeid med sau, og bygningsarbeid. 

Akkurat no saknar ho sin firbeinte turkamerat som er borte på 3 vekers treningsleir for sauebikkjer. Gunhild bistår under både lamming og sauesank for Bjørg og Kim Hopland i Telemarklam. 

– Sauesank for meg kan kanskje samanliknast med elgjakta for mange her omkring, smiler ho, og kallar det eit høgdepunkt i året. 

Draumehytta

Gleda for naturen har Gunhild fått med morsmjølka, og ho minnest bærplukking og ski med mor Ingebjørg (Bjørg) Momrak. 

– Det skulle godt gjerast å halde farten hennar i heia, ho var heilt ramm, smiler Gunhild. 

Då ho var ni år bygde foreldra ei hytte inne på Momraksheia, og Gunhild blei tidleg bestemt på å gjere det same ein dag. 

I 1994 var tida inne for å oppfylle draumen, og ho lafta si eiga 15 kvadratmeter hytte på familiegrunnen mellom vatna Flågjæva og Tarmen. I 2013 blei hytta kåra til Noregs draumehytte av bladet Hytteliv. 

På grunn av for dårleg grunnarbeid fekk hytta nyleg ein real oppgradering, og er no både større og stødigare. 

– Eg har lært ein god del, ler Gunhild som tok fatt på laftinga etter berre to kurs. Ho tilbringer mykje tid der, og ynskjer alle som er forbi velkomen innom, eller rettare sagt; det er obligatorisk å kome innom.

Alle turane har gjort Gunhild til ein kunnskapsrik kjennar av lokale toppar, turvegar, folk og fe. Medan bilen køyrer innover i Nissedal legg ho ut om alle dei vakre gardane og turmåla i nabokommunen. 

– Om eg ikkje hadde budd i Fyresdal hadde eg nok konvertert til Fjone.

Utforskar nærmiljøet saman 

Framme med startpunktet slår me oss saman med Geir Dale Fjalestad, Signe Lauvik og Torhild Hagen. Fjalestad er oppført som dagens «naturlos», med ansvar for å leie oss på rett veg. Med troppen samla og alle bompengar betalt startar turen opp langs ein gamal taubane. 

 Med så mange tydagsturar bak seg er det ei utfordring å finne fram til nye turmål. Nokon gonger må ein køyre eit godt stykke som i dag. Denne turen har ikkje vore på programmet tidlegare, og alle er spente på turmålet Myrbufjell som ligg 881 meter over havet. Praten og tempoet går jamt oppover dei bratte bakkane til me når ei raud hytte på Finnròe. Her blir det ein liten pause til vatn og eit bilete før turen går vidare utan stig. 

Turprogrammet er nytt for kvart år, og rutene er nøye testa og valt ut. 

– Ein vil jo at det skal vere noko som stikk seg ut med turen. At me skal presentere ei god oppleving, seier Gunhild.

Programmet for 2025 er lagt, og du finn informasjon på Facebook og nettsida «kva skjer i Fyresdal». Ein digital versjon av turprogrammet ligg også på DNT sine heimesider.

Destinasjon og diskusjon 

Samtalene langs myr og skog går innom alt og ingenting. Det er mange diskusjonar, men alle er einige om at det er utruleg fint vêr, og at det er fint å gå på tur. Gunhild får ut litt aggresjon med å rive opp små grantre. 

– Slike kan me ikkje ha i høgareliggande strøk altså, seier ho, og kastar frå seg det tredje vesle grantreet som blei råka av «rivingsdøden» denne dagen. 

Hendene til Gunhild er stort retta mot eitt eller anna. Ho peikar på moltekartar, blomar, vatn, tre og naturlegvis på alle store og små toppar langs horisonten. Men kva heiter alt saman? 

– Me seier det slik, smiler Gunhild etter eit stopp med over gjennomsnittet mykje kikkert-kikking og peiking. 

– Me blir stort sett einige til slutt, men det betyr ikkje nødvendigvis at det er rett, ler dei. 

Det fleste namn renn mellom fingrane på journalisten, men ein ting er sikkert: Ein kunne sjå Gaustatoppen langt der borte. 

– Tenk at me har slikt eit fjell, utbraut Torhild Hagen entusiastisk då varden på Myrbufjell endeleg var nådd. 

Med fantastisk panoramautsikt i strålande sol var det igjen opent for meir peiking og diskusjon før ei velfortent matpause.

Finaste turen på lenge

Ein god pause med mat, kaffi og snacks er ein viktig del av turen. Det er ofte at nokon har med eit eller anna ekstra, og i dag var det Unni Vik som hadde baka ei saftig sjokoladekake med kanel og muskat. 

– Bli med oss på slanketur, reklamerer Gunhild og tar eit stort jafs av kaka. 

Knotten kom for å minne oss på at me berre var i Nissedal og ikkje himmelen. Det var på tide å kome seg vidare. Turlaget hadde krefter til å stikke bortom ei ny høgd litt lenger borte, før gjengen vende nedover att. 

Tilbake i bilane kunne ein nyte knottfri aircondition og blendande kveldssol. For full valuta for bompengane tok bilen ein ekstra sveiv i feil retning, før me snudde og køyrde nedover att mot Fjalestadgrend. Heilt riktig bruk av tysdagskvelden. 

Bli med på turen!

I videoen får ein eit utdrag av Gunhild sin arge kamp mot gran i høgtliggande strøk, undring over eit Lerketre på 800 meter, mange moltekartar, diskusjon og peiking mot horisonten, og til slutt sjølvaste turmålet Myrbufjell.