Vasskraft-ordførarar rasar mot budsjettgrepet til regjeringa

Ei rekkje Ap- og Sp-ordførarar skuldar regjeringa for å rote til økonomien til vasskraftkommunane og øydeleggje for det grøne skiftet.

– Det går på tilliten laus, seier Nordre Land-ordførar Ola Tore Dokken (Sp).

No trur han det blir oppvask på både Senterpartiets og Arbeidarpartiets landsmøte. Saman med 25 andre ordførarar frå Innlandet står han bak ei fråsegn med krass kritikk av regjeringa. Dei meiner Ap-Sp-regjeringa rokkar ved ordningane som gjer at kommunane er villige til å seie ja til å byggje ut ny grøn kraft, som vindkraft.

– Angrepa på konsesjonskraftordninga må avsluttast dersom det grøne skiftet skal kunne gjennomførast, heiter det i uttalen regionsmøtet i Landssammenslutningen av vannkraftkommuner (LVK) vedtok torsdag.

På møtet skal temperaturen ha vore høg. Mange ordførarar er sinte på regjeringa. Liknande utsegner har komme frå andre LVK-regionar.

Får betalt for naturinngrep

Den meir enn hundre år gamle ordninga med konsesjonskraft har sikra kommunen inntekter eller billig straum til innbyggjarane som betaling for at lokalsamfunn har ofra natur til kraftutbygginga.

Bakgrunnen for sinnet er at regjeringa har bestemt å hente inn ein del av inntektene frå denne krafta til staten i år. Når kraftprisane skaut i vêret meinte nemleg regjeringa at vasskraftkommunane måtte dele på dei ekstra høge inntektene.

Regjeringa la først fram eit forslag om å hente inn om lag ein tredel av dei ekstraordinære inntektene, til saman 3 milliardar kroner (2,2 milliardar frå kommunar og 0,8 milliardar frå fylkeskommunar). I desember kom regjeringa opp med tal som ville bety langt høgare bidrag frå mange kommunar enn det dei sjølv hadde berekna.

Budsjetthol på 75 millionar

«Ein liten kalddusj». Slik beskriv ordførar Solveig Vestenfor (Ap) i Ål i Viken beskjeden ho fekk frå regjeringa rett før jul. Kommunen hadde budsjettert med eit bidrag på 50–60 millionar kroner, men no ville staten hente 121 millionar kroner. Dermed vart det eit hol i det vedtekne 2023-budsjettet på opptil 70 millionar kroner.

– Heldigvis har regjeringa gått tilbake og sagt det vil komme justeringar i revidert budsjett, seier Vestenfor til NTB.

Ho understrekar at ho og andre kraftkommunar ikkje er imot ei omfordeling av dei ekstra høge inntektene.

Men enno veit ikkje kommunane kva dei har å rutte med. Den tekniske måten kommunane skal bidra på, er at dei får kutt i overføringane frå staten tilsvarande ein del av konsesjonskraftinntektene. Men kommunane meiner regjeringa både overvurderte kor store inntektene ville bli og gløymde å ta med i berekninga at mange kommunar sel konsesjonskrafta på langsiktige kontraktar. Der er prisen langt lågare enn i spotmarknaden.

– Det har ikkje vore noko glansbilete av ein prosess, kommenterer den sindige Ap-ordføraren frå Ål i Hallingdal.

Sjølv om ho ikkje oppmodar til noko opprør på Ap-landsmøtet så håpar ho partifellane vil diskutere konsesjonskraft og samfunnskontrakten mellom vertskommunane og utbyggjarane.

– Det er viktig at kommunane som stiller naturen sin til rådvelde får noko igjen for det, seier ho.

Gjelsvik avviser kritikken

Kommunalminister Sigbjørn Gjelsvik (Sp) avviser at grepet til regjeringa er eit angrep på konsesjonskraftordninga.

– For å bevare ordninga så er det viktig at når ein sit igjen med ekstraordinært høge inntekter, så skal kommunane bidra ekstra til fellesskapet, seier han til NTB.

Han påpeikar at det berre er når straumprisen er på over 70 øre per kilowattime at kommunane må bidra. Pengane skal mellom anna finansiere straumstøtteordninga.

Gjelsvik er heller ikkje samd i at regjeringa skaper uvisse for kommuneøkonomien.

– Vi var tydelege på at trekket skulle vere basert på dei faktiske inntektene ein ville få, seier han, og påpeikar at regjeringa derfor har bede om informasjon frå kommunane om dette.

Når no straumprisen er lågare enn mange frykta, vil også bidraget frå kommunane bli lågare. Dette vil bli justert i revidert budsjett, som kjem i mai, og det kan også bli justert i nysalderinga av statsbudsjettet, som skjer mot slutten av året.

Frustrert over eige parti

Sp-ordførar Dokken frå Nordre Land synest ikkje noko om at det er statsrådar frå hans eige parti som behandlar vasskraftkommunane på denne måten.

– Det gjer det ikkje noko mindre frustrerande. Det er ekstra overraskande sidan Hurdalsplattforma var så tydeleg på at vertskommunar skal sitje igjen med meir.

Dokken understrekar at det er andre kraftkommunar som vil slite meir enn Nordre Land.

– Det er ei oppfatning at kraftkommunane er så fordømt rike. Men dei fleste vasskraftkommunar er i nedre sjikt når det gjeld inntekter, påpeikar han.

Han ventar at saka blir teken opp på Sp-landsmøtet om ei veke.

– Det vil overraske meg stort om det ikkje blir det, seier han.

(©NPK)