Året utanfor tidsrekninga

– Kjenn på solvarmen, Blomros. Skyfri himmel og nesten vindstille. Dette lovar godt, mæler Gullreid medan ho blundar og jortar litt der ho ligg og kviler så godt.

– Lovar godt, svarar Blomros uforståande. Lovar godt for kva?

– For vinteren, vel. Du veit vel det at viss vêret er fint vinternett, så blir det ein god vet.

– Vetnett alt no? Det trur eg ingenting på. Me har då ikkje kome til krossmess ein gong. Nei, meg får du ikkje lura. Blomros reiser seg sakte, rister litt på hovudet og stiller seg med rova mot den ørvesle brisen som stryk over beitet.

– Jau, no er det alt ein månad sidan krossmess. Tida då avlinga var komen i hus, grindene opna og hausten stod for døra.

– Nei, langt i frå. Me har framleis ikkje kome til krossmess. Seljordsdyrsku’n har ikkje vore.

– Men du har då vel høyrt det at det ikkje blei dyrsku i år?

– Eg trur du spøkjer. Ingen dyrsku? Har det ikkje vore fesjå på Dyrskuplassen i Seljord kvart år heilt sidan 1866, då?

– Jau. Men i år sette ei menneskepest stoppar for det store gildet.

Gullreid glor alvorsam ut i lufta, som om ho undrar seg på kor lenge pesten kjem til å vara.

– Fælaste eg har høyrt. Korleis skal folk veta kva tid det er på året no, då?

Gullreid har høyrt eigaren har lese lokalavisa. Der blei det meldt om at helsetilstanden blant folk i Seljord den siste tida har vore særs dårleg.

– Pesten, eller?

– Nei. Men utan Dyrsku’n visste dei ikkje kva tid dei måtte byrje med ull-loddar. Så flesteparten blei gåande i bomullssokkane sine og pådrog seg dermed både nasatøyr og halsvondt.

– Stakkars folk. Tenk å koma heilt ut av årshjulet. Skulle ikkje undre meg om det ikkje blei nye klede på ungane heller i år då, sukkar Blomros medlidande.

– Tja, slik er det vel neppe lenger. Men at det finst mange enno som kjem i hug at dei fekk nye klede til Dyrsku’n, det veit eg.

Gullreid tenkjer på dei stakkars menneska som gjekk glipp av den store sosiale mønstringa. På den sitrande forventninga som sat i heilt frå jonsok. Dei tre høgtidsdagane der framme i september der alt kunne, og skulle, skje. Og på den melankolske, sorgfulle markensmåndagen der eit nytt kapittel av livet byrjar.

Den livserfarne Gullreid filosoferer vidare om tilværet. Tidsrekninga før og etter høgtider som jol, påske og Dyrsku’n. Korleis skal dei stakkars bakstekjeringane no veta kva tid dei må gå i gang med klingen og brauet? Leggje syltra i press? Seta joleølet?

Blomros kastar på hovudet, slår med rova og gjer det klart at ho, ho bryr seg mest om artsfrendane sine.

– I år slapp me i alle fall unna alt ståket og larmen, alle granskande dommarblikk, alle urøynde politikarnevar som skal prøve å mjølke oss, og alle folka som skal klappe på oss og fortelje kor fine me er.

Dei to nauta kneisar med nakken som for å fortelje all verda at dei så avgjort er både til pryd og nytte, sjølv om det i år verken var sløyfe eller diplom å få. Medan nauta på to bein virrar rundt i småsko og utan ulltrøye lenge etter krossmess, ja til langt over vinternett.