Rallardag med skjemt og alvor

Det var fullt i gruveparken på Åmdals Verk på laurdag då lokalsamfunnet heidra rallaren med song.

Gruveparken, som vart opna i 1988, danna ei fin ramme rundt dagen med sol og ein grasbakke som lagar eit fint amfi framom scena der spelet «Minner» av Anne Fles vart framført.

Rallardagen såg dagens lys i 1981, då i samfunnshuset på staden.

– Det passar med ein Rallardag her, då det er mange som arbeider som moderne anleggsarbeidarar og som bur her på staden. Så har me historia med gruvene her og rallarane der. Slik heng fortid og notid saman, sa instruktør for spelet, Inger Synnøve Fles Lie, før dei fyrste gjestene kom.

Heile lokalsamfunnet med

Denne dagen var heile lokalsamfunnet med på å bidra til at det vart ein vellukka dag. Frå dei yngste til dei eldste. I spelet «Minner» var dei yngste skodespelarane 12 år og den eldste 83 år. Elles stilte lokale folk i matserveringa og den lokale visegruppa Rallargruppa var dei som starta innslaga med rallarviser. Lydfolka var også lokale.

– Rallardagen var ein suksess frå fyrste dag. Her kjem det både lokale, utflyttarar og etterkommarar av dei som budde her før. Samstundes så lærer dei unge om historia vår her på Verket. Gruvehistoria er spesiell for området her, sa ein stolt og fornøgd Unni Bendiksen, leiar i lokallaget for Åmdals Verks gruver.

Rallardagen er ein tradisjonsrik dag på Verket, som staden berre bli kalla lokalt. Det er viktig for å binde samfunnet saman og den er like godt vitja i dag som i 1981.

Trøysteviser

Men rallaren hadde lange og tunge arbeidsdagar i glansdagane sine. Det var spesielt frå 1850 til 1930 at rallaren var aktiv på anlegg her i landet. Særskilt var utbygginga av jernbanen i Europa viktig. Når rallaren trengde litt oppmuntring og å drøyme seg litt bort til kjærleik, heimstaden og familie, så song han gjerne viser. Visekulturen stod sterkt hjå rallarane, og det var difor naturleg å opne dagen på verket med rallarviser. Her vart det fleire viser av den svenskætta Henry Skilbred (1905-1988) frå Skottfoss, som var oppteken av visekulturen til rallarane. Det var mange svenskar som kom til Noreg som rallarar.

«Forbanna austheiingar»

Spelet som er kvart år på rallardagen er viktig, og i år handla det om dagleglivet med fest, kjærleik og minne. Me fylgjer rallaren Olav som er så forelska i Signe, men ho dreg til teneste på ein plass i Austheia, i grannelaget til Verket. Olav blir redd for at ho vil forelske seg i ein austheiing som kjem på bygdefest til Verket og som han blir sjalu på når han dansar med Signe. Vidare treffer me den gamle mannen Halvor som på sine eldre dagar lever på Verket. Han er gamal rallar og har skadar etter ei arbeidsulukke, men blir passa godt på av lokalsamfunnet og som har ein god alderdom der.

Country og miniatyrmodellar

Det var også innslag av Inger Lise Stulien og Arthur Stulien frå Rysstad i Setesdal. Ho har gjeve ut ein del musikk innan viser blant anna. Medan Arthur har sunge mest country. Dei song fleire countrylåtar for tilskodarane.

Kulturprisen i Tokke vart også delt ut på scena, og årets vinnar Ståle Oddvarson Brendstuen vart av Geir Arild Djuve, utvalsleiar for oppvekst, kultur og idrett heidra med diplom, blomar og ein premie på 15 000 kroner

– Ståle har med sitt imponerande arbeid med å rekonstruere Moen gard gjennom sine miniatyrmodellar vist stor interesse for historia på Dalen sidan 2018. Dette fell under kulturomgrepet, og ein kan beundre at han gidd å halde på med dette detaljarbeidet i timevis. Vanlegvis så blir ikkje kulturprisen dela ut til ein som har vore aktiv med arbeidet sitt i så kort tid, men me har høyrt at han har planar om å lage mange modellar i framtida. Med prisen vil me oppmode han til å halde fram med dette arbeidet og er viss på at han vil levere modellar i mange år framover over kulturen i Tokke, gav Djuve som grunngjeving for prisen.