Formidlar levande forteljingar og spel frå Jørgen Tjønnstauls liv

Knut Buen er kjent for å formidle levande forteljingar og spel frå Jørgen Tjønnstauls liv. Laurdag gjer han det på Straand Hotel etter at arrangementet har blitt utsett i sju månadar på grunn av koronapandemien.

Det er sagt om Jørgen Tjønnstaul at han er meir sitert enn Henrik Ibsen i Øvre Telemark. Laurdag vil Knut Buen spele, sitere og fortelje om meisterspelemannen og historieforteljaren Jørgen Tjønnstaul. Spelemannen Torgeir Straand vil vera programleiar denne kvelden.

– Dette er eit av dei mest interessante, lærerike og morosame programma eg har sett uansett sjanger, seier Straand om Tjønnstaul-programmet.

Ikkje på turné, men på tur upp

Det er ikkje fyrste gong programmet blir framført. Nokre tiår tilbake i tid hadde Buen, som også har skrive ein biografi om Jørgen Tjønnstaul, ein turné med programmet. Då Buen på tidleg 90-tal skulle servere programmet i Gullbring kulturanlegg i Bø fylte han Storsalen, og det var kø gjennom foajeen i Framstugo og ut på parkeringa av folk som ikkje fekk billett.

– Det er sjeldan kost i kulturproduksjonen. Det er ingen som kan fortelje så levande og medrivande om Jørgen Tjønnstaul som Knut. Den eine legenda fortel om den andre, seier Straand.

Mange velkjende historier blir servert av Knut. Til dømes den gongen Jørgen kom om bord MS Victoria med feleskrinet. Då blei han spurt om han var på turné.

– Nei, eg er på tur upp, svara felespelaren lurt.

Då Tjønnstaul blei tilårskomen og budde på gamleheimen i Rauland blei han spurt om han treivst der.

– Det er vel og bra, men det er ikkje noko framtid, svara han.

Tøff ungdomstid for spelemannen

Jørgen blei fødd som husmannsson på husmannsplassen Tjønnstaul i Åsgrend i Kviteseid i 1894.

– Det vesentlege for programmet er segn- og sogemiljøet Jørgen blei fødd inn i på Seljordsheii. Faren Olav Tjønnstaul var ein vidgjeten eventyrforteljar og spelemann, seier Straand.

Då Jørgen var i konfirmasjonsalder hadde han mista foreldra og alle syskena i sjukdom.

– Det gjekk nok tungt inn på han. Alt han eigde hadde han i eit knytte på ryggen i tillegg til feleskrinet, seier Straand.

Skulle måle, men spelte heller

Olav Straand hadde starta skysstasjon i Vrådal i 1864. Han kom også frå segn- og sogemiljøet på Seljordsheii. Nærare bestemt husmannsplassen Godokk under Groven i Brunkeberg.

– Jørgen var på skysstasjonen heile sommaren då han var i konfirmasjonsalder. Han skulle måle heile hotellet, men det blei mest speling for turistane, seier Straand.

Deretter bygde Jørgen hus i Brunkeberg. Det brann ned. Seinare fekk han bureising og braut opp jorda og bygde småbruket Heddeli på Rauland. Der budde han resten av livet.

– Jørgen sine innspelingar i NRK I 1938 er blant juvelane i NRK sitt folkemusikkarkiv. Der finst glansnummeret «Førnesbrunen». Den før me høyre på laurdag. Det er ei stor glede å få presentere dette programmet for folk att, avsluttar Straand.